Verschillende celebraties zweren bij smeerseltjes met een hoog gehalte bijengif. Vanwege de vermeende spectaculaire anti-aging werking wordt het ook wel eens de ‘natuurlijke botox’ genoemd. De zoveelste marketingtruc of werkt het écht?
Wat doet bijengif?
Wie al eens is gestoken door een bij weet dat dit geen pretje is. De wetenschappelijke benaming voor bijengif is “apitoxin” en dit bestaat voor ongeveer de helft uit melittine, het actieve ingrediënt. Melittine is een peptide met 3 wetenschappelijk vastgestelde werkingen: Het heeft antibacteriële en ontstekingsremmende eigenschappen. Het zorgt voor een verwijding van de bloedvaten en stimuleert de bloedcirculatie. Het heeft een spierverslappend effect.
De meest voorkomende claim bij fabrikanten van producten op basis van bijengif is echter dat het een anti-aging werking heeft doordat het de aanmaak van collageen en elastine stimuleert waardoor rimpels verdwijnen als sneeuw voor de zon.
Is de claim terecht?
Op het internet is er slechts één onderzoek, onder leiding van de Zuid-Koreaanse wetenschapper Dr. Sang Mi Han te vinden dat deze claim ondersteunt (1). Als je dan wat verder gaat graven kom je te weten dat dit onderzoek werd gesponsord door de firma “Manuka Doctor”, een cosmeticamerk uit Nieuw-Zeeland dat vooral succes heeft met huidverzorging op basis van bijengif. Wel toevallig natuurlijk.
Maar goed, laten we er gewoon even van uitgaan dat het onderzoek valabel is. Uit de resultaten leren we dat bijengif de rimpeldiepte, na 12 weken gebruik, met net geen 12% doet afnemen. Ander, onafhankelijk, onderzoek leert ons dat je met natuurlijke vitamine A, aangebracht op de huid, hetzelfde effect bereikt, alleen veel effectiever en veel beter. Vitamine A kan de rimpeldiepte namelijk met 60% doen afnemen (2).
Naast vitamine A zijn er nog andere cosmetische ingrediënten of een combinatie ervan, die qua anti-aging eigenschappen duidelijk beter scoren maar wellicht zijn die wat saaier en marketingtechnisch minder sexy en interessant.
Is bijengif schadelijk voor de gezondheid?
Ja, “baat het niet dan schaadt het niet” gaat hier niet op. Er zijn best veel mensen die allergisch zijn aan insectenbeten. Wanneer die door een bij gestoken worden is het gelijk rennen naar de spoed. Meestal hebben die mensen ook steevast anti-histamine op zak. Voor hen kan een bijensteek immers dodelijk zijn.
Er is voldoende onderzoek dat aantoont dat je met bijengif erg voorzichtig moet zijn. Een metastudie uit 2015 trekt volgende conclusie (3): …”Adverse events related to bee venom therapy are frequent […] the practitioner’s education and qualifications regarding the use of bee venom therapy should be ensured”. Vrij vertaald: Ongewenste reacties en bijwerkingen op bijengif komen veelvuldig voor. Enkel te gebruiken onder gekwalificeerd toezicht. Dat zegt dus genoeg.
Ethische bezwaren.
Om aan bijengif te komen heb je bijen nodig. Wanneer een bij steekt en dus haar gif vrijgeeft, verliest ze haar angel en gaat ze dood. Maar, fabrikanten van bijengif hebben een manier gevonden waarbij de bijen gewoon in leven blijven.
Men plaatst een speciale ‘Bee Venom Collector’ vlak voor de bijenkorf. Dit is een glasplaat waarover draden gespannen zijn die onder stroom staan. Wanneer de bijen erop landen krijgen ze een schokje (men claimt dat het geen kwaad kan) waarvan ze schrikken en steken. De angel gaat niet door de glasplaat heen, dus ze verliezen hun angel niet en blijven leven. Het minuscule beetje bijengif blijft achter. Dit gif laat men opdrogen op de plaat en uiteindelijk wordt het in poedervorm bij elkaar geschraapt (4).
Diervriendelijk is dit natuurlijk niet. Bijen steken in principe alleen wanneer ze gestrest zijn. M.a.w., om de bijen hun gif te oogsten houdt men ze in een continue stresstoestand. De diertjes gaan dan misschien niet dood maar worden wel mishandeld.
Wat met de toch opvallende voor en na foto’s en enthousiaste reviews op het internet?
Bijengif stimuleert de bloedstroom en dat effect zorgt voor een gezonde gloed, net zoals een wandeling in de koude lucht dat zou doen. Daarnaast irriteert bijengif de huid. Als je wordt gestoken door een bij, reageert je huid onmiddellijk met een behoorlijke zwelling. Hetzelfde effect mag je verwachten wanneer je bijengif op je huid smeert. De lagere concentratie zorgt voor een lichte zwelling van de huid waardoor rimpels automatisch minder worden. Het resultaat is tijdelijk en uiteraard niet zo gezond. De rest wordt verkregen door de juiste belichting en fotoshop.
Conclusie
Crèmes met bijengif doen niks goeds voor je huid en kunnen vroegtijdige huidveroudering en huidschade zelfs in de hand werken. Bovendien zijn ze niet diervriendelijk. Je kan ze dus maar beter niet gebruiken.
Bronnen:
- The beneficial effects of honeybee-venom serum on facial wrinkles in humans. Sang Mi Han, In Phyo Hong, Soon Ok Woo, Sung Nam Chun, Kwan Kyu Park, Young Mee Nicholls and Sok Cheon Pak, 2015.
- Panthenol, Phytantriol, Vitamin E und Vitamin A in der Kosmetik. G. Erlemann, R. Merkle, 1991.
- Risk Associated with Bee Venom Therapy: A Systematic Review and Meta-Analysis, Chang-Qing Gao, 2015.